Bu çalışmalar çocukların ilköğretime hazır bulunuşluk düzeylerini arttırmak amacıyla yapılan etkinlikleri içerir. Okuma-yazmaya hazırlık çalışmalarında, çocuklar seslerle çalışır, çizgileri tanırlar. Ayrıca görsel algılama, işitsel algı, dikkat ve bellek çalışmaları yapılır. Dikkat süresini uzatma, verilen yönergeleri doğru anlama ve uygulama, el-göz koordinasyonu geliştirme becerileri kazandırmak hedeflenir.

İlkokula başlama, bir çocuğun hayatında meydana gelen önemli değişimlerdendir. Bu dönemde yaşanan deneyimlerin etkisi, uzun vadede çocuğun okula ve eğitime yönelik takınacağı tutumda kendini göstermektedir. Bu nedenle de çocuğun okula gitmeye gerçekten hazır olduğundan emin olmak gereklidir.Okula hazır oluşu sadece kronolojik yaş üzerinden değerlendirmek eksik bir yaklaşımdır. Büyüme ve gelişme birçok boyutu kapsayan kavramlardır. Bu nedenle de bir çocuğun okula başlamaya uygun olup olmadığı ele alınırken sadece biyolojik yaş kriter alınmamalı; çocuğun okul olgunluk düzeyi değerlendirilmelidir. Okul olgunluğu, bir çocuğun fiziksel, bilişsel, sosyal ve duygusal gelişimde belirli bir düzeye ulaşması; okula başlamanın getirdiği sorumlulukları alabilir ve okulun beklentilerini karşılayabilir olması anlamına gelmektedir.

Çocuğun hazır olmadan eğitime başlaması, çocuğun okula yönelik tutumlarını olumsuz yönde etkileyen bir faktördür. Henüz hazır olmadığı halde okula başlayan bir çocuk, okula ve öğrenmeye yönelik olumsuz tutumlar geliştirebilmektedir. Bunun yanı sıra okuldaki sorumluluk ve beklentileri yerine getiremediği için diğerleriyle kıyasladığında kendini yetersiz görebilmekte bu da özgüvenini ve benlik saygısını zedeleyebilmektedir. Hazır olmadan eğitime başlanması durumunda sınıf içi düzeni bozacak davranışlar sergileme, arkadaş ilişkilerinde sorun yaşama, öfke ve saldırganlık, sosyal izolasyon gibi sorunlar ortaya çıkabilmektedir.

Aileler, çocuklarının ilköğretime hazır olup olmadığını değerlendirirken şu kriterleri göz önünde bulundurabilirler;

Motor gelişim,

Bağımsız giyinebilir ve soyunabilir,Temel temizliğini yapabilir,Kendi başına yemeğini yiyebilir,Kalem tutabilir,bir çizgiyi takip ederek makasla kesebilir,dengeli şekilde koşabilir.

Merdivenleri sırayla sağ ve sol ayağını kullanarak çıkabilir.

Tek ayak üzerinde durabilir ve zıplayabilir.

Üç tekerlekli bisiklete binebilir.

Yükseğe tırmanabilir.

Topu başının üzerinden ileriye doğru atabilir.

Basit çizimleri taklit edebilir.

Basit insan figürü çizebilir.

Düğüm atabilir.

Sosyal ve duygusal gelişim

Kurallara ve düzene uyar.

Eşyaları amacına uygun ve saygılı bir şekilde kullanabilir.

Değişikliklere rahatça uyum sağlayabilir.

Öğrenmeye yönelik heves ve merak gösterebilir.

Dikkatini bir işte sürdürebilir.

Diğerleriyle çalışabilir, oynayabilir ve paylaşabilir.

Tanıdık yetişkinlerle kolayca iletişim kurabilir.

Grup aktivitelerine katılabilir.

Diğerlerine karşı empatiktir ve haklarına saygı gösterir.

Çatışmaları konuşarak çözebilir.

İhtiyaç duyduğunda yetişkinin yardımını kabul eder ve izin alır.

Dürtülerini eteleyebilir.

Masa başında bir ders süresi çalışabilir.

Ebeveynlerinden ayrı kalabilir.

Dil gelişimi

Basit yönergeleri anlayabilir ve takip edebilir.

Sözünü kesmeden diğerlerini dinleyebilir.

Ezbere tekerleme, şarkı, vs. bilir.

Konuşmalara katılır.

Soru sorar.

Söyleyeceklerini ve isteklerini açıkça ifade edebilir.

Sorma ve anlatma ayrımını yapabilir.

Ortama uygun olarak konuşur. (ev, okul, arkadaş çevresi, vs.)

Tamamlanmış cümleler kurabilir.

Sözlü hikâyeler oluşturabilir.

Basit bir hikâyeyi başı, ortası ve sonuna ait temel noktalarıyla yeniden anlatabilir.

Bilişsel gelişim

Kendisinin ve aile üyelerinin adını ve soyadını bilir.

Haftanın günlerini sayabilir.

Benzer nesneleri boylarına, şekillerine, renklerine vs. göre gruplandırabilir.

Zıt kavramları ayırt edebilir.

Birden yirmiye kadar sayabilir.

Dün, bugün ve yarın kavramlarını anlamlarına uygun kullanabilir.

Ailelere çocuklarını okula hazırlık sürecinde şunlar önerilmektedir;

– Çocuğunuzun yaşına ve gelişimsel düzeyine uygun sorumluluklar vererek özerkliğini ve özgüven gelişimini destekleyin (kıyafetlerini katlama, yatağını toplama, vb.).

– Çocuğunuzla yaşına ve gelişimsel düzeyine uygun olarak kaba ve ince motor gelişimlerini destekleyecek aktiviteler yapın (kâğıt kesme-yapıştırma, çizim yapma, vb.).

– Çocukların arkadaş edinmeyi öğrenmesinin yolu akranlarıyla bir arada olmasından geçtiğinden ilişki kurabileceği sosyal ortamlarda bulunması için imkân yaratın.

– Çocuğunuza bol bol hikâye anlatın ve kitap okuyun. Okuduğunuz şeyle ilgili soru sorun sohbet edin.

– Çocuğunuza sorular sorarak konuşmasına ve kendini ifade etmesine fırsat tanıyın.

– Çocuğunuza renkleri, sayıları, dün-bugün gibi zaman kavramlarını, sağını-solunu, basit toplama işlemlerini öğrenmeyi teşvik edici ve eğlenceli yollarla öğretmeye çalışın (Gündelik yaşam içerisinde bu kavramları kullanarak işe başlamak uygun olabilir).

– Çocuğunuzla sırasını beklemesi gereken oyunlar oynayın.

– Çocuğunuzla paylaşması ve işbirliği yapması gereken oyunlar oynayın.

– Çocuğunuza kurallara uymayı ve bunu neden yapması gerektiğini öğretin.

– Çocuğunuzun yaşamında günlük rutinler yaratın ve bunlara uyun (yemek zamanı, uyku zamanı, vb.).

– Çocuğunuzu iyi özellikleriyle tanımlayarak özgüven gelişimini destekleyin. Yanlış yaptığını düşündüğünüz bir davranışı olduğunda onun kişiliği yerine yaptığı davranış üzerine vurgu yapın. (örneğin kardeşini ittiğinde “sen kötü bir çocuksun” yerine “kardeşini itmek doğru bir davranış değil” gibi)

– Çocuğunuza tüm özellikleriyle bir birey olarak kabul göreceğini ve sevileceğini hissettirin.

Uzman Psikolog Melisa Tortamış